06.02.2023 tarihinde Kahramanmaraş’ta meydana gelen 7.8 ve 7.5. büyüklüğündeki depremlerin akabinde, depremden etkilenen illerde 3 ay süreyle olağanüstü hâl (OHAL) ilan edilmesine ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı, 09.02.2023 tarihinde TBMM’de kabul edilmiş ve 10.02.2023 tarihli 32100 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştı. Bu doğrultuda ilan edilen OHAL kapsamında, çalışma ve sosyal güvenlik alanına ilişkin de birtakım tedbirler öngörüldü.

Söz konusu 125 numaralı Kararname ile; OHAL ilan edilen bölgelerdeki depremzedeler açısından, yakın dönemde yaşadığımız pandemi döneminden de hatırlayacağımız kısa çalışma ödeneği ve işten çıkarma yasağı uygulamalarına ilişkin tedbirlerle birlikte, nakdi ücret desteği sağlanmasına ve Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamında öngörülen belirli sürelerin uzatılmasına ilişkin tedbirler alındı. Yanı sıra Kararname’de, depremden etkilenen söz konusu illerde hizmet sunan sağlık hizmeti sunucuları bakımından sosyal güvenlik alanına ilişkin birtakım uygulamaların işleyişi ele alındı. 

Kararname ile Getirilen Tedbirler Nelerdir?

Kısa Çalışma Ödeneği Sağlanacak

• OHAL süresince, OHAL ilan edilen bölgeden Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenecek il/ilçelerde bulunan işyerleri ve/veya deprem sebebiyle yıkık, acil yıkılacak, ağır veya orta hasarlı olduğunu belgeleyen işyerleri için işverenlerin Türkiye İş Kurumuna başvuruları üzerine, “depremden etkilenme durumuna göre” uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin kısa çalışma ödeneği verilecek. 
   
• Bu kapsamda işverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecek.
   
• Başvurular E-devlet üzerinden yapılabilecek.
   

İşsizlik Sigortası Fonundan Nakdi Ücret Desteği Sağlanacak

• OHAL ilan edilen illerde, 06.02.2023 tarihi itibarıyla iş sözleşmesi bulunan işçilerden; 
  
  -   İşvereni tarafından depremlerin etkilerinden kaynaklı bölgesel kriz gerekçesiyle yapılan kısa çalışma başvurusuna istinaden yeni bir hak sahipliği oluşmayanlar ile,
  
  -   06.02.2023 tarihi ve sonrasında depremlerin etkilerinden kaynaklı işyerinin kapanması veya kapatılması sebebiyle iş sözleşmesi feshedilen ve aynı Kanun kapsamında yeni bir işsizlik ödeneği hak sahipliği oluşmayanlara, 

kısa çalışma uygulanan dönemde veya işsiz kaldıkları süre kadar OHAL süresini geçmemek üzere İşsizlik Sigortası Fonundan günlük 133,44 Türk Lirası nakdi ücret desteği verilecek. 

• Başvurular E-devlet üzerinden yapılabilecek.
   
• Nakdi ücret desteği verilmesi açısından herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak şartı aranacak ve varsa daha önce başlatılabilecek durumda olan hak sahipliklerinden kalan süreler tamamlandıktan sonra nakdi ücret desteği verilecek.
   
• Nakdi ücret desteğinden yararlananlardan genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, genel sağlık sigortalısı sayılacak ve genel sağlık sigortasına ilişkin primleri İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacak.
   
• İşverenin gerçeğe aykırı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecek. 

İstihdamın Korunması Kapsamında İşten Çıkarma Yasağı Uygulanacak

• OHAL ilan edilen illerdeki her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, aşağıda sayılan istisna halleri dışında, 22.02.2023 tarihinden itibaren başlamak üzere OHAL süresince, işveren tarafından feshedilemeyecek. 
   
• OHAL ilan edilen illerdeki iş veya hizmet sözleşmeleri ancak şu sebeplerle feshedilebilecek.
  
  -   4857 sayılı İş Kanunu’nun (“İşK”) 25 inci maddesinin “Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerler” başlıklı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler,
  
  -   Belirli süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi,
  
  -   İşyerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi, 
  
  -   İlgili mevzuatına göre yapılan her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi .
   
• Bu madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri tarafından, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki İşK. 39’uncu maddesince belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacak.

Toplu İş Hukuku Alanındaki Belirli Süreler OHAL Süresince Uzayacak

• 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamındaki yetki tespitlerinin verilmesi, toplu iş sözleşmelerinin yapılması, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü ile grev ve lokavta ilişkin süreler OHAL ilan edilen illerde 06.02.2023 (bu tarih dâhil olmak üzere) tarihinden itibaren OHAL süresince uzayacak.
   
• İşK. 38’inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca “işçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçilerin eğitimi ve sosyal hizmetleri için kullanılıp harcanması amacıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı hesabına yatırılması hususunda öngörülen bir aylık süre”, OHAL ilan edilen illerdeki işyerleri bakımından, OHAL süresince uzayacak.

OHAL İlan Edilen İllerdeki Sağlık Hizmeti Sunucuları Bakımından Sosyal Güvenlik Alanına İlişkin Tedbirler Alınacak

• OHAL ilan edilen illerde bulunan ve/veya buralarda hizmet sunan sağlık hizmeti sunucularının avans ödemeleri, OHAL süresince, 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Ön Ödeme” başlıklı 35 inci maddesinden muaf olacak.
   
• OHAL ilan edilen illerde bulunan ve/veya buralarda hizmet sunan sağlık hizmeti sunucuları tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu’na (“SGK”) sunulması gereken ancak depremlerin etkilerine bağlı olarak temin edilemeyen sağlık giderlerinin ödemesine esas fatura, belge ve ekleri fatura denetiminde aranmayabilecek.
   
• OHAL ilan edilen illerde bulunan ve/veya buralarda hizmet sunan sağlık hizmeti sunucularının fazla ve yersiz ödeme ile sözleşmeden kaynaklanan cezai şart borçları; SGK tarafından OHAL süresince ertelenebilecek.

Kararname hükümleri, yayım tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olup ilgili Kararname metnine buradan ulaşabilirsiniz.