Olağanüstü kısa bir süre zarfında, NFT'ler sanat dünyasında devrim niteliğinde bir değişim yarattı. Etkisi o kadar derin oldu ki, bazı uzmanlar bu döneme sanatın ‘dijital rönesansı’ olarak atıfta bulunuyor. Ancak, bu dönüştürücü dalga yalnızca ‘Bored Apes’ veya ‘Lazy Lions’ gibi popüler koleksiyonlara atfedilemez. Gerçek itici güç, blokzincirinin değiştirilemez teknolojik çerçevesi aracılığıyla sanatçıların ve alıcıların eserlere olan sahipliğini güvenle belirleyebilme yeteneğinde yatıyor. NFT’ler, telif hakları uyuşmazlıkları konusunda sanatçıların endişelerini hafifletme potansiyeline sahip olsa da yalnızca etkin bir şekilde kullanılırsa bu mümkün olabilir. Bunun başarılabilmesi için adım adım bir keşfe çıkalım.

NFT’leri Anlamak. NFT, yani non-fungible token (Türkçe’de: değiştirilemez belirteç)’in kısaltmasıdır ve kolayca tanımlanabilen ve çoğaltılamayan belirgin bir kriptografik varlıktır. Blokzincir üzerinde kayıtlıdır ve genellikle yaratıcı içerik ile ilişkilendirilir. Bu makalenin bağlamında, yaratıcı içerik, ürün görselleri, sanat eserleri, tasarımlar, çizimler, fotoğraflar ve benzeri yaratımlar gibi geniş bir yelpazeye atıfta bulunur. NFT’ler, bu dijital varlıkların bir şekilde oluşturmayı (mint etmeyi) ve sahipliğini güvenli bir şekilde aktarmayı sağlayarak, onları dijital dünyada gerçekten benzersiz kılar.

NFT’lerde Telif Hakkı Sahipliğini Çözmek. NFT’lerde telif hakkı sahipliğini belirleme, karmaşık ve genellikle yanlış anlaşılan bir konu olarak karşımıza çıkıyor. Kafa karışıklığı, genellikle bir NFT’nin ikili yapısından kaynaklanır. Bunlar; (i) blokzincir üzerinde kayıtlı, tanımlanabilir, non-fungible, çoğaltılamaz ve devredilebilir özelliklere sahip kriptografik varlık olması ve (ii) onunla ilişkilendirilen yaratıcı içeriktir.

Yaratıcı içeriğin kendisinin, blokzincir üzerinde kaydedilen varlıktan ayrı olduğunu kabul etmek önemlidir. Dolayısıyla, telif hakkı sahipliği, yaratıcı içeriği oluşturan kişi (‘eser sahibi’) veya kuruluşa aittir. NFT farklı bir bireye satılsa bile, orijinal içeriğin yaratıcısı, eser sahibi, telif hakkını korur. Örneğin:ünlü sanatçı Jeff Koons bir fiziksel sanat eserini birinin duvarında sergilenmek üzere satabileceği gibi, aynı zamanda telif hakkı sahipliğini koruyabilir ve aynı sanat eserini, t-shirtler gibi çeşitli ürünlerde kullanılmak üzere lisanslayabilir.

Özünde, telif hakkı sahipliği, NFT’nin kendisi ile ilgili sonraki tüm işlemlere rağmen, içeriğin yaratıcısına yani eser sahibine bağlı kalır.

NFT Sahipliğini Anlamak: Alıcılar Aslında Neye Sahip Oluyor? Birisi bir NFT satın aldığında, yalnızca blokzincir üzerinde kaydedilen değiştirilemez belirteçin sahipliğini elde eder. Yaratıcı içeriğin kendisinin sahipliğinin içerik yaratıcısında kalması önemli bir noktadır. Bu, NFT’nin birden çok kez yeniden satılmasına rağmen, telif hakkının orijinal yaratıcıda kalacağı anlamına gelir. Bu durumun değiştiği tek senaryo, telif hakkı sahibinin açıkça telif hakkını NFT’nin alıcısına devretmesidir. 

Orijinal Sanat Eserinin Telif Hakkı bir NFT Alıcısına Devredilebilir mi? Daha önce de belirtildiği gibi, bir NFT'yi edinmenin, altında yatan yaratıcı içeriğin telif hakkını otomatik olarak NFT sahibine devretme anlamına gelmediğini anlamak çok önemlidir. Ancak, taraflar arasında bir sözleşmeyle, yasal çerçevede belirtildiği gibi (17 U.S.C. §204(a)’ya bakınız) telif hakkı sahipliğinin devredilmesi gerçekten mümkündür.

Özünde, varsayılan kabul, telif hakkının içerik yaratıcısında, yani eser sahibinde, kalması yönündeyken, telif hakkının potansiyel devri, ilgili taraflar arasında bir sözleşmede belirlenen açık şartlara bağlıdır.

NFT’lerin Fikri Mülkiyet Haklarının Yönetilmesi: Sahiplik ve Devredilebilirliği Garantileme. NFT’lerle ilgili fikri mülkiyet haklarını etkin bir şekilde yönetmek için iki ana yaklaşım bulunuyor. Ya akıllı sözleşmeler, NFT’nin sahibini belirlemek için kullanılır ve bu akıllı sözleşme, NFT’nin telif hakkı yönlerini yöneten dijital bir sözleşme olarak işlev görebilir. Ya da ayrı bir sözleşme akdedilebilir ve özellikle NFT’nin satışı üzerine telif hakkı sahipliğinin nasıl ele alınacağı belirlenebilir.

NFT Telif Hakkı İhlallerini Anlamak. NFT’lerde telif hakkı ihlali, birisinin haksız yere yaratıcı içeriği ele geçirip bunu blokzincir üzerinde benzersiz bir dijital varlık olarak basması ve bunu bir NFT platformunda satışa sunması durumunda meydana gelir. Bu yetkisiz kullanım ve telif haklarına tabi içeriğin NFT’lerin oluşturulması ve satışı yoluyla dağıtılması, NFT ekosistemi içinde telif hakkı ihlalini oluşturur.

İhlal Sayılan NFT’lere Karşı Yaptırım: Yetki Kimdedir? Telif haklarını ihlal eden NFT’lere karşı yaptırım uygulama yetkisi, yalnızca telif hakkı sahibi veya telif hakkı sahibi tarafından yetkilendirilmiş kişilerde bulunur. Yalnızca yasal sahipliğe veya uygun yetkilendirmeye sahip olan kişiler, telif hakkı korumalarını ihlal eden NFT’lere karşı hukuki işlem başlatabilirler.

Kamu Malı Olan Sanat Eserlerini Mint Etmek: Yasal Değerlendirme. Kamu malı olarak nitelendirilen sanat eserlerini basmak, bazı karmaşıklıklara ve hukuki zorluklara neden olabilir. Telif hakkı koruma süresi sona erdiğinde, sanat eseri kamu malı kapsamına girer, yani o eserin üzerinde artık bir telif hakkı sahibi olmaz. Sonuç olarak, herkes bu tür sanat eserlerine erişebilir ve mint edebilir. Ancak, kamu malı sanat eserlerini mint etmenin, NFT sahibine orijinal parçanın telif hakkını iddia etme hakkını vermediğini belirtmek gerekir. Bunu yapmak “copyfraud” yani kamu malı olan içerikle ilgili olarak bir kişi veya kurum tarafından yapılan hatalı telif hakkı talebi olarak görülebilir. Uyumluluğu sağlamak ve hukuki riskleri en aza indirmek için, potansiyel davalardan kaçınmak amacıyla mint etmeye izin veren sanat eserlerini basmak tavsiye edilir.

NFT’lerde Yaptırımların Uygulanması: Etkili Bir Strateji. Özellikle internette çalınan görüntüleri belirlemek söz konusu olduğunda, uygun bir NFT yaptırım uygulama stratejisi geliştirmek çok önemlidir. İnternetin büyüklüğü, bu görevin üstesinden gelmeyi zorlaştırabilir. Bu nedenle, süreci basitleştirmek için, aramanın öncelikle blokzincirine odaklanması gerektiğini fark etmek önemlidir. Çeşitli platformlarda çok sayıda NFT bulunmasına rağmen, çoğunluğu Ethereum ağına, bazıları da Polygon’a mint edilmiştir. Aramayı bu ağlarda daraltarak, görev daha yönetilebilir hale gelir, böylece “olanaklar denizi" daha yönetilebilir bir “göl”e dönüşebilir.

NFT İhlallerini Belirleme: Kullanışlı Araçlar. Bu NFT “gölü” içinde çalınan görüntüleri belirlemeye yardımcı olabilecek birkaç araç vardır. Fingible.nftport.xyz, Ethereum ve Polygon ağlarını arayan ve metin veya ters görsel aramalarına izin veren bir araçtır. Tineye.com ise, belirli NFT pazar yeri sitelerinde aramaları filtrelemeyi sağlayan popüler ve ileri seviyede bir görsel arama aracıdır. Ayrıca, Google Ters Görsel Arama (Google Reverse Image) aramasını kullanmak da etkili olabilir, çünkü bazı NFT pazar yerleri, OpenSea dahil, Google’ı görsel barındırıcıları olarak kullanır. Dolayısıyla, bir Google görsel araması, bu pazar yerlerinden sonuçlar verebilir.

NFT İhlallerini Kaldırma: DMCA Sürecini Anlamak. NFT ihlallerine karşı mücadelede, Dijital Milenyum Telif Hakları Yasası (DMCA), online alanda telif hakkı sahiplerine koruma sağlar. DMCA’nın 512. bölümü altında, telif hakkı sahipleri ve online varlıklar, uyumlu servis sağlayıcıları için belirli sorumluluk sınırlamaları sunarken online ihlallerle savaşmak için bir mekanizmaya sahip olurlar. NFT ihlalini kaldırmak için, ihlal eden içeriği bildirerek ve kaldırılmasını talep ederek bir DMCA ihlal bildirimi NFT pazaryerinde gönderebilirsiniz.

DMCA İhlal Bildirim Hakkında Anahtar Bilgiler. DMCA ihlal bildirimi, ihlal iddiasında bulunan taraf için minimum çaba ve maliyet gerektiren güçlü bir araçtır. Bildirimin temel DMCA gerekliliklerini karşılaması gerekir ki bu da oldukça basittir. Bir DMCA bildirimi aldıktan sonra, alıcının telif hakkı ihlali sorumluluğundan kaçınmak için uyum sağlaması gerekecektir. Bununla birlikte, DMCA’yı sorumlu bir şekilde kullanmak ve kötüye kullanmaktan kaçınmak önemlidir. DMCA bildiriminin alıcısından gelebilecek bir karşılık, ileride o pazaryerinde yaptırım uygulama imkanının tehlikeye girmesine veya yanıltıcı telif hakkı ihlali iddialarında bulunulduğu için hakkınızda hukuki işlem başlatılmasına yol açabilir.

İhlalin Kaldırılmaması Durumunda İzlenecek Adımlar. Bir DMCA bildirimi aldıktan sonra, pazaryerinin veya görsel host’unun, ihlali “makul” bir zaman diliminde kaldırması beklenir. “Makul” için belirlenmiş bir tanım olmasa da içerik yaklaşık bir hafta içinde kaldırılmazsa, alternatif yöntemleri araştırmak veya bir avukattan yardım almak gerekebilir.

DMCA İsteği Gönderirken En İyi Uygulamalar. Çoğu durumda, ihlal eden içeriği barındıran NFT pazaryerleri veya üçüncü taraf platformlar DMCA bildirimlerini göndermek için tarafınıza bir web formu sunar. Web formunuzu gönderdiğinize dair bir onay e-postası almanız tavsiye edilir. Ayrıca, DMCA bildirimini içeren bir e-posta göndermeniz de önerilir. Bu e-posta, bir belge işlevi görür, yanıt için bir zaman çerçevesi belirler ve durum dava ile sonuçlanırsa söz konusu tekrarlanan ihlallerin kanıtını sağlayabilir.

NFT’lerde Yaptırımların Uygulanmasının Etkinliğini Ölçme: Şeffaf Veriyi Kullanmak. NFT'ler alanındaki kıyaslama uygulama çabaları, blockchain kayıtlarının şeffaf doğasından yararlanır.NFT alanındaki yaptırımların uygulanması konusundaki etkinliğini belirlemede, blokzincir kayıtlarının şeffaf doğasından yararlanılır. NFT işlemleri blokzincir üzerinde kamuya açık olduğundan, ihlal sayılan NFT aktivitesini takip etmek ve onunla ilişkili her satışı gözlemlemek mümkündür. Bu da aslında, tahminlere dayanan diğer online satılan ürünler üzerinde önemli bir avantaj sunar.

İhlal Sayılan NFT’ler İçin Kritik Kanıtların Elde Edilmesi.  İhtarname gönderirken veya dava açarken, ihlal eden NFT’nin satışından elde edilen maddi kazançların somut kanıtlarına sahip olmak oldukça değerlidir. Blokzincirinin NFT satış kayıtları, telif hakkı sahiplerinin görseli izinsiz kullanan tarafın tam olarak ne kadar para kazandığını belirlemesine olanak sağlar. Bu bilgi, telif hakkı sahiplerinin maddi taleplerini buna göre düzenlemelerini sağlar. Ayrıca, ihlal eden NFT’nin popülaritesini anlamak önemlidir zira, NFT’nin aktivite bölümü, onunla ilişkili tüm transferleri gösterir, bu da ticaret sıklığı hakkında bilgi sağlar ve yüksek talebi gösterir. Bu bilgi, telif hakkı ihlalcilerine önemli maddi yaptırımları uygulama ihtimalini daha da güçlendirir.