Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliği’nde, 19 Nisan 2022 tarihinde bir değişiklik yapıldı. Söz konusu değişiklikle; Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde, sözleşme ödeme yükümlülüklerinin Türk Lirası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunluluğu getirildi. Değişiklikte belirtilen sözleşmelerin bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılmış olsa dahi bu zorunluluğun geçerli olacağı vurgulandı. Dolayısıyla bundan böyle Türkiye’de yerleşik şirketler arasında gerçekleşecek hisse devirlerinde, hisse devir bedelleri döviz cinsinden kararlaştırılabilecek olsa da, Türk Lirası ile ödenmesi gerekecek. 

Günümüzden 33 yıl önce, 1989 yılında kabul edildiğinde Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar, yerel piyasada yabancı para birimlerinin kullanılmasına izin veren serbest piyasa hareketinde önemli bir adım olarak kabul edilmişti. 

2018 yılında Türk Lirasının değeri üzerindeki aşırı baskı sonucunda, yerli pazardaki yabancı para birimlerine olan talebi azaltmaya ve Türkiye içinde yabancı para birimleri kullanılarak kararlaştırılabilecek anlaşma sayısını sınırlamaya karar verilmişti. Bu doğrultuda, birtakım istisnalar ile (i) gayrimenkul alım satım, kiralama sözleşmelerinin (ii) finansal Kiralama sözleşmelerinin (iii) menkul alım satım, kiralama sözleşmelerinin (iv) hizmet sözleşmelerinin, (v) iş sözleşmelerinin ve (vi) eser sözleşmelerinin döviz ya da döviz endeksli olarak belirlenmesi engellenerek Türk Lirası ile belirlenmesine karar verilmişti. Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmeleri bu istisnalardan biriydi.

Değişiklik “Türkiye’de yerleşik kişileri” kapsıyor

Düzenlenen sınırlamalar “Türkiye’de yerleşik kişiler” bakımından düzenlenmiş olduğundan, “Türkiye’de yerleşik kişi” kavramı önem arz etmektedir. Türkiye’de yerleşik kişiler 32 Sayılı Karar kapsamında yurtdışında işçi, serbest meslek ve müstakil iş sahibi Türk vatandaşları dahil Türkiye’de kanuni yerleşim yeri bulunan gerçek ve tüzel kişiler olarak tanımlanmaktadır. Bu doğrultuda yurt dışında yerleşik olan yabancı gerçek ve tüzel kişilerle düzenlenen sözleşmeler sınırlamaların dışındadır.
19 Nisan 2022 tarihinde Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ’de yapılan değişiklik ile Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde, sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılmış olsa dahi, sözleşme ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunluluğu getirilmiştir. 

Dolayısıyla bundan böyle Türkiye’de yerleşik şirketler arasında gerçekleşecek hisse devirlerinde, hisse devir bedelleri döviz cinsinden kararlaştırılabilecek olsa da, Türk parası ile ödenmesi gerekecektir. 

Ayrıca, kamu kurum ve kuruluşlarının veya Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılmasına ilave olarak söz konusu sözleşme bedelinin ve diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak ödenmesi ve kabul edilmesi de yapılan değişiklik ile mümkün kılınmıştır.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, değişiklikler çerçevesinde uygulamada oluşabilecek soru işaretlerinin önüne geçilebilmesi için, internet sitesinde bu konu hakkında bir basın açıklaması yayınlamıştır.

Bakanlık açıklamasına göre: Türkiye’de yerleşik kişiler;
i.    19.04.2022 tarihinden önce kendi aralarında akdetmiş oldukları menkul satış sözleşmelerinin ifası kapsamında 19.04.2022 öncesinde dolaşıma girmiş bulunan döviz cinsinden kıymetli evraklar kapsamındaki ödeme yükümlülüklerini yabancı para cinsinden yerine getirebilecek ve kabul edebilecek, ancak 19.04.2022 sonrası döviz cinsinden düzenlenmiş olan çek vb. ödeme araçlarının menkul satış sözleşmeleri konusu ödeme yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde kullanılması mümkün olmayacak,
ii.    Menkul satış sözleşmelerine ilişkin 19.04.2022 tarihinden önce düzenlenmiş faturalar kapsamındaki ödeme yükümlülüklerini yabancı para cinsinden yerine getirebilecek ve kabul edebilecek,
iii.    Borsa İstanbul A.Ş. Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası’nda döviz cinsinden gerçekleştirilen kıymetli maden ve kıymetli taş alım satım işlemleri ile bu işlemlerin takası kapsamındaki ödeme yükümlülüklerini yabancı para cinsinden yerine getirebilecek ve kabul edebilecektir.
 
Yapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği 19.04.2022 tarihinde ve bu tarih sonrasında, döviz cinsinden düzenlenmiş olan çek vb. ödeme araçlarının, Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdettikleri/akdedecekleri menkul satış sözleşmeleri konusu ödeme yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde kullanılması mümkün olmayacaktır.

Son olarak, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile bu Kanuna dayalı olarak yapılan düzenlemeler çerçevesinde sermaye piyasası araçlarının (yabancı sermaye piyasası araçları ve depo sertifikaları ile yabancı yatırım fonu payları da dahil olmak üzere) döviz cinsinden oluşturulması, ihracı, alım satımı ve yapılan işlemlere ilişkin yükümlülükler döviz cinsinden mümkün olmaya devam edecek, yeni değişiklik bu işlemlere ilişkin yükümlülükleri etkilemeyecektir.