Çevre Şehircilik ve İklim Bakanlığı koordinasyonunda; Türkiye Varlık Fonu sahipliğindeki İstanbul Finans Merkezi’nin (İFM) Bankalar Etabı’nın açılış töreni 17 Nisan’da gerçekleşti. Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi tarafından yapılan açıklamaya göre İFM’nin diğer kısımlarının 3-4 ay içinde faaliyete geçeceği bildirildi. İstanbul Finans Merkezi’nin açılışı sonrası fintech, bankacılık, sigortacılık ve yeşil finansman alanlarında yabancı yatırımların teşviki ile Türkiye’ye yatırımda artış yaşanması bekleniyor. 

Yabancı yatırımcıları ülkemize çekerek finansal rekabet dünyasında küresel yarışa katılan Türkiye için İstanbul Finans Merkezi’ne hukuki altyapı kazandırmanın oldukça önemli olduğunu söyleyebiliriz. İstanbul Finans Merkezi Kanunu’nda; bankacılık, sigortacılık sermaye piyasaları, faktoring, finansal kiralama, menkul kıymetler, türev araçlar, ödeme hizmetleri ve elektronik para gibi işlemlerin İFM'de finansal faaliyetler kapsamında gerçekleştirilebileceği belirtiliyor. Bu sebeple finans ve sermaye piyasalarındaki uyumu güçlendirerek birtakım indirim, teşvik, istisna ve muafiyetler öngören “İstanbul Finans Merkezi Kanunu” yürürlüğe girdi. Kanuna göre İFM’de faaliyet göstermek ve indirim, istisna ve diğer vergi avantajlarından faydalanmak için 3 ana şart öngörülüyor:

1)    Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi tarafından ‘katılımcı belgesinin’ alınması
2)    İFM ‘de ofis alanlarından birinde yer alınması
3)    Finansal hizmet ihracatının gerçekleştirilmesi

Yukarıdaki şartları taşıyan gerçek ve tüzelkişiler kanundaki teşviklerden ve vergi indirimlerinden faydalanabilecekler. Bu teşvikler;

•    Finansal ihracat niteliğindeki işlemler ile bu işlemler nedeniyle lehe alınan paralarda banka ve sigorta muameleleri vergisinden, 

•    Finansal kuruluşların İFM’de çalıştırdıkları personellerinin yurt dışında mesleki tecrübelerine göre yüzde 60 ile 80 oranında gelir vergisinden, 

•    İFM’de yer alan taşınmazların kiralanmasına dair işlemlerde düzenlenen kağıtlarda her türlü harçtan ve damga vergisinden muaf tutulacak.

•    İFM’de bulunan merkez ve şubelerinden Harçlar Kanunu uyarınca alınması gereken finansal faaliyet harçları 28.06.2022 yürürlük tarihinden itibaren 5 yıl süreyle alınmayacak. 

•    Finansal hizmet ihracatı ile elde ettikleri kazançların 2022 ile 2031 yılları arasında yüzde 100’ü, ileriki tarihlerde ise yüzde 75’i kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca belirtilmek şartıyla kurum kazancından düşülecek.

•    En az üç ülkede aktif faaliyet gösteren katılımcıların, bölgesel hazine ve finansal yönetim merkezleri hakkında da ilgili vergi istisna ve indirimleri uygulanacak. Buna göre İFM'de faaliyet gösterecek katılımcılar ile en az 3 ülkede aktif olarak faaliyet gösteren katılımcıların yabancı uyruklu personellerinin çalışma izni başvuruları ilgili bakanlıkça özel olarak değerlendirilecek.

Kanunda katılımcıların finansal faaliyetlere ilişkin izin ve ruhsat başvuru süreçlerinin tek bir yerden takibinin ve kamu kurum ve kuruluşları arasındaki koordinasyonun sağlanması için “tek durak büro” sistemi getirildi. 

Katılımcı belgesi alarak finansal faaliyet gösteren kuruluşların yurt dışında yerleşik kişilere sundukları finansal hizmetler, hizmetten nihai olarak yurt dışında faydalanılması koşuluyla, finansal hizmet ihracatı olarak değerlendirilecek. Ancak finansal kuruluşların kendi nam ve hesabına gerçekleştirdikleri portföylerine varlık alma veya portföylerinden varlık satma işlemleri, türev işlemleri ile yurt içinde yerleşik kişilerin tasarruflarını yurt dışına çıkaran faaliyetleri, hizmetleri ve işlemleri finansal hizmet ihracatı kapsamında değerlendirilmeyecek.

Katılımcılar kendi aralarında İFM’de yürüttükleri faaliyetler kapsamında, faaliyetlerin konusuna göre tabi olunan mevzuata aykırı olmaması kaydıyla, özel hukuka tabi olarak yaptıkları her nevi işlem ve sözleşmelerde serbestçe hukuk seçimi yapılabilecekler.

Değerlendirme

İstanbul Finans Merkezinin, yerli ve yabancı finans kuruluşlarının faaliyete geçmesiyle ülkemiz ekonomisine önemli katkılar sağlayacağı öngörülüyor. Yabancı yatırımcıyı çekme konusunda beklentilerin oldukça yüksek olduğunu söyleyebiliriz.  Bu beklentilerin karşılanabilmesi için yabancı yatırımcının güveninin kazanılması ve piyasalar açısından hukuki ve iktisadi istikrarın sağlanması gerekiyor. Dünya Bankası’nın İş Yapma Kolaylığı Endeksi’ndeki raporlamaların kriterlerine dayanarak Finans Merkezi içerisinde pratik bir şekilde şirket kurma, krediye başvurma ve inşaat ruhsatı alma prosedürlerinin uygulanması gerekiyor. Taşınmaz devir ve tescil süreçlerinin hızlı bir şekilde gerçekleştirilmesi, vergi ve gümrük ödemelerinin hızlı ve kolay bir biçimde yürütülmesi gerekiyor. Bürokratik işlemlerin azaltılarak yabancı yatırımcının online bir biçimde,  aynı gün içerisinde şirketini açması ve vergi açılışını da yapabilmesinin önünün açılmasının daha fazla yatırımcıyı çekeceği öngörülüyor.