07.07.2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan ve  “Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun” üzerinde değişiklikler yapan kanun doğrultusunda, Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcılar (“ETAHS”) ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar (“ETHS”) yönünden çeşitli yeni yükümlülükler öngörülmüş ve bu yeni düzenleme, birçok soru işareti ve tartışmaya sebebiyet vermişti. 

29.12.2022 tarihinde yayımlanan “Elektronik Ticaret Araci Hizmet Sağlayici Ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayicilar Hakkinda Yönetmelik” ile, kanun ile yapılan düzenlemelerin ve ETAHS ve ETHS’lerin yeni yükümlülüklerinin detayları da netleşmiş oldu.

Yönetmeliğe bakıldığında, EATHS ve ETHS’ler açısından öngörülen yükümlülüklerden bazılarının, bu şirketlerin ticari faaliyet hacmine göre değiştiği ve bu hacme göre farklı tanımlamalar yapıldığı göze çarpıyor. Bu  doğrultuda, yönetmelik kapsamında;

• Orta ölçekli ETAHS: Bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının üzerinde olan ETAHS’leri,
• Büyük ölçekli ETAHS: Bir takvim yılındaki net işlem hacmi otuz milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan ve orta ölçekli ETAHS’ler için bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülükleri de haiz ETAHS’leri,
• Çok büyük ölçekli ETAHS: Bir takvim yılındaki net işlem hacmi altmış milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan ve orta ve büyük ölçekli ETAHS’ler için bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülükleri de haiz ETAHS’leri,
• Orta ölçekli ETHS: Bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı on milyon adedin üzerinde olan ETHS’leri,
• Büyük ölçekli ETHS: Bir takvim yılındaki net işlem hacmi otuz milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı on milyon adedin üzerinde olan ve orta ölçekli ETHS’ler için bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülükleri de haiz ETHS’leri,
• Çok büyük ölçekli ETHS: Bir takvim yılındaki net işlem hacmi altmış milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı on milyon adedin üzerinde olan ve orta ve büyük ölçekli ETHS’ler için bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülükleri de haiz ETHS’leri,

Ifade ediyor.

Yönetmelik ile düzenlenen başlıca ve önemli konuları şu şekilde özetlemek mümkündür:

Bilgi Verme Yükümlülüğü

Yönetmelikle birlikte, ticaret hacimleri fark etmeksizin, hem ETAHS’ler hem de ETHS’ler açısından, birtakım bilgilere websitesinde ve pazaryerlerinde yer verilmesi zorunluluğu öngörülmekle birlikte, ETAHS’ler açısından bu yükümlülüklere ek olarak, ETHS’lerin pazaryerlerinde şirketleri ile ilgili sağladıkları bilgilerin doğruluğunu teyit etme ve her takvim yılının ilk üç ayı içerisinde bu bilgilerin güncelliğini kontrol etme yükümlülüğü öngörülmüştür.

Bununla birlikte yine hem ETAHS hem ETHS’ler açısından, websitesi ve pazaryerlerinde, siparişe ilişkin sözleşme bilgileri ve ödeme yükümlülükleri açısından bir “işlem rehberi” oluşturma yükümlülüğü öngörülmüştür.

Hukuka Aykırı İçerik

Yönetmelik ile; ticaret hacimleri fark etmeksizin ETAHS’lerin ETHS’ler tarafından  pazaryerlerine sunulan hukuka aykırı mal ve içerikleri açısından herhangi bir sorumlulukları olmadığı öngörülmüştür. Fakat her ne kadar sorumluluğu olmasa da, ETAHS açısından, ilgili hukuka aykırı içeriğin öğrenildiği andan itibaren kırksekiz saat içerisinde kaldırılması ve ETHS’yi ve ilgili kamu kuruluşlarını bildirilmesi yükümlülüğü belirlenmiştir.

Haksız Ticari Uygulamalar

Haksız Ticari Uygulamalar ile ilgili olarak, Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Kanunu’nda yapılan değişiklikler ile birtakım kaideler belirlenmişti. Genel itibariyle, haksız ticari uygulama; ETAHS’ların ETHS’lerin  ticari faaliyetlerini ciddi ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan, veya bir hukuki muameleye taraf olmaya zorlayan ticari uygulamalarınaa verilen genel isim olarak tanımlanmıştı. Yönetmelikte de, kanun ile yapılan düzenleme korunduğu görülüyor. Bu doğrultuda, bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla, her durumda haksız ticari uygulama olarak sayılan haller aşağıdaki gibidir:

a) Mal veya hizmet satışı karşılığında ETHS’ye yapılması gereken ödemenin en geç, ürün satış bedelinin ETAHS’nin tasarrufuna girdiği ve siparişin alıcıya ulaştığı tarihten itibaren beş iş günü içinde bedelin tamamını içerecek şekilde yapılmaması.

b) ETAHS tarafından satış fiyatında tek taraflı değişiklik yapılması dâhil olmak üzere, ETHS’nin kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlanması.

c) ETHS ile olan ticari ilişkinin koşullarının, yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılan aracılık sözleşmesiyle belirlenmemesi, bu sözleşmenin açık ve anlaşılır olmaması veya bu sözleşmenin sonradan ETHS tarafından erişilebilecek şekilde dâhili iletişim sisteminde saklanmaması.

ç) ETHS’nin aleyhine olacak şekilde aracılık sözleşmesi hükümlerinde geçmişe yönelik veya tek taraflı değişiklik yapılması ya da buna imkân sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer verilmesi.

d) Herhangi bir hizmet verilmediği veya verilen hizmetin türü ve hizmet bedelinin tutar ya da oranı aracılık sözleşmesinde belirtilmediği hâlde ETHS’den bedel alınması.

e) Aracılık sözleşmesinde herhangi bir nesnel ölçüte yer verilmediği hâlde ya da kamu kurumlarına veya adli mercilere başvuruda bulunulduğu gerekçesiyle ETHS’nin sıralama ya da tavsiye sisteminde geriye düşürülmesi, ETHS’ye sunulan hizmetin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması.

f) ETAHS tarafından ETHS’nin önceden onayı alınmaksızın, 7/11/2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda belirtilen sürelerin üzerinde cayma hakkı süreleri belirlenmesi.

g) ETAHS tarafından ETHS’lere, kendi ürün ve faaliyetleri hakkında gerçek dışı veya yanıltıcı açıklama ve bildirimde bulunulması.

Fikri ve Sınai Mülkiyet İhlali

Fikri ve Sınai Mülhkiyet Hakkı ihlal edilen kişinin, yönetmelikte sayılan bilgi ve belgelerle birlikte ETAHS’ye başvuracağı öngörülmüştür. Başvuru eksik ise sebepleri ile birlikte başvurucuyu eksiklikler hakkında bilgilendireceği, eksiksiz olarak yapılan başvurularda ETAHS’nin başvurudan itibaren kırksekiz saat içerisinde ihlal iddiasına konu olan ürünü yayımdan kaldırarak ETHS ve başvurucuyu bilgilendireceği belirtilmiştir. Düzenleme doğrultusunda, karara karşı ETHS tarafından itiraz edilebilir. İtirazdan itibaren ETAHS yirmidört saat içerisinde bir karar verecek olup, karara karşı taraflar genel hükümler doğrultusunda başvuru yapabileceklerdir.

Aracılık Sözleşmesi

Yönetmelik ile, ETAHS ile ETHS arasında yapılacak aracılık sözleşmesinin asgari unsurları belirlenmiştir. Bu unsurlar;

a) ETHS’ye sunulan aracılık hizmeti bilgileri,

b) Aracılık hizmetinin kısıtlanmasını, askıya alınmasını veya sonlandırılmasını gerektiren durumlar ile bunlara ilişkin süreçleri,

c) ETHS’den talep edilen hizmet bedellerine ve bu bedellerin hangi durum ve şartlarda farklılaşacağına veya güncelleneceğine ilişkin bilgileri,

ç) Mal veya hizmetlerin sıralanmasında ya da alıcıya tavsiye edilmesinde kullanılan parametreleri, birden çok parametre varsa bunlar arasındaki öncelik sıralamasını ve sıralamayı etkilemek amacıyla doğrudan veya dolaylı bir bedel ödenmesi halinde bu durumun sıralama üzerindeki etkilerini,

d) ETHS’ye yapılacak ödemelerin süresini,

e) Dâhili iletişim sistemine erişim ve bu sistemin işleyişi ile ilgili bilgileri,

f) Aracılık sözleşmesinin ETHS tarafından kolayca erişilebilir şekilde dâhili iletişim sisteminde saklanacağına ilişkin bilgiyi,

g) 6502 sayılı Kanun kapsamında belirlenen cayma hakkı süresinin üzerinde bir süre belirlenmesi halinde buna ilişkin bilgiyi,

ğ) Fikri ve sınai mülkiyet hakkının sahipliğinin ispatı ile bu hakkın kullanımına ve hak ihlaline ilişkin alınan önlemlere dair bilgileri,

h) Aracılık hizmetinin sunulması sırasında ETHS’nin faaliyetleri dolayısıyla elde edilen verilere, sözleşme ilişkisinin sona ermesinin ardından ETHS’nin erişiminin olup olmayacağına ve erişimin ne kadar süreyle sağlanacağına ilişkin bilgiyi,

ı) 21 inci maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan bilgileri ETHS’nin bedelsiz ve etkin şekilde taşımasına ve aracılık sözleşmesinin süresi içinde bu verilere erişim sağlamasına teknik imkân sunacağına ilişkin bilgiyi. (sadece orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS’ler için)

i) ETHS’nin veriye erişim ve veri taşıma taleplerinin alıcı bilgileri anonimleştirilerek on beş gün içinde karşılanacağına ilişkin bilgiyi. (sadece orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS’ler için)

içermelidir.

Yine yönetmeliğe göre; ETAHS, aracılık sözleşmesi değişikliğine ilişkin bildirimi dâhili iletişim sistemi ve ayrıca onaylanmış elektronik iletişim adresi üzerinden ETHS’ye yapar.

ETAHS tarafından daha uzun bir süre belirlenmemiş olması durumunda sözleşme değişiklikleri bildirim tarihinden itibaren on beş günlük sürenin sonunda uygulamaya konulur. Bu süre, ETHS tarafından teknik geliştirme yapılmasını gerektiren haller ile komisyon oranlarının ve diğer hizmet bedellerinin artırılması, aracılık hizmetinin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması, ETHS’ye yeni cezai şart getirilmesi, hak ve menfaat dengesinin ETHS aleyhine bozulması gibi sonuçlar doğuran hallerde otuz gündür.

ETHS, otuz günlük sürenin sonunda uygulamaya konulacak sözleşme değişikliklerinde, bu sürenin sona ermesinden önce dâhili iletişim sistemi üzerinden bildirimde bulunarak aracılık sözleşmesini tazminatsız feshedebilir. Fesih, fesih bildiriminin yapıldığı tarihten itibaren sonuç doğurur.

Ayrıca; ETAHS’nin aracılık sözleşmesini sonlandırması da belirli kriterlere tabi tutulmuştur.

Bu doğrultuda, sözleşmenin sonlandırılma sebeplerinin sözleşmede yer verilen sebepler haricinde sonlandırılamayacağı, kısıtlanamayacağı veya askıya alınamayacağı öngörülmüş, ayrıca bu yaptırımların öncesinde ETHS’nin açıklamalarını yapabilmesi için en az üç iş günü süre verilmesi, açıklama yapılmaması yahut açıklamanın yerine görülmemesi halinde bu yaptırımlara başvurulabileceği belirlenmiştir.

Markalı Ürün Satışı

Yönetmelik ile, ETAHS’lerin yahut ekonomik bütünlük içinde bulundukları şirketlerin markalarını pazaryerinde satamayacakları yahut satışa aracılık edemeyecekleri öngörülmüştür. 

Reklam ve İndirim Bütçeleri

Yönetmelik kapsamında, Yazılı, işitsel ve görsel medya, dijital mecra, sosyal medya veya açık ya da kapalı alanlarda veya tanınmış kişi gibi iletişime elverişli her türlü araç kullanılarak yapılan;

- mal ve hizmetlerin çevrim içi veya çevrim dışı mecralarda tanıtılması, görünürlüğünün artırılması ya da erişiminin kolaylaştırılması, alıcıların satın alma veya kiralama kararlarının etkilenmesi, söz konusu mal ve hizmetlere erişimin kolaylaştırılması amacıyla 

- gerçek veya tüzel kişilere doğrudan ya da dolaylı ekonomik menfaat sağlanması gibi sponsorluk faaliyetleri dahil 

- tanıtım ve pazarlama iletişiminin reklam olarak kabul edileceği belirlenmiştir.  Bu doğrultuda, ETHS ve ETAHS açısından, ticari faaliyet çaplarına göre değişkenlik gösteren (büyük ve çok büyük çaplı ETHS ve ETAHS’ler için) çeşitli kısıtlama ve sınırlamalar öngörülmüştür. 

Ayrıca; ETAHS’nin alıcı ve ETHS’ler, ETHS’nin ise alıcılar adına katlandığı maliyetler, bunlara sağlanan promosyon, ödül, puan, kupon, hediye çeki ve benzeri imkânlar ile diğer ekonomik menfaatler indirim bütçesi içinde değerlendirilir.

Elektronik Ticaret Lisansı

Bilindiği üzere, Kanun ile ETAHS ve birtakım ETHS’ler açısından “Elektronik Ticaret Lisansı” alma yükümlülüğü öngörülmüştü. Bu yükümlülük doğrultusunda; bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan ETAHS, büyük ölçekli ve çok büyük ölçekli ETAHS ile orta, büyük ve çok büyük ölçekli olup toplam satış hasılatının yarısından fazlasını elektronik ticaret satışlarından elde eden ETHS’ler için, Bakanlıktan lisans alma ve lisansını yenileme zorunluluğu getirilmiştir. Düzenlemeye göre, lisans ücretleri, ETAHS ve yükümlü ETHS’lerin ticari faaliyetinin çapına göre kademeli olarak artırılmıştır.

Diğer Yükümlülükler

Yukarıda sayılanlara ek olarak; Orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS ile orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETHS’ler açısından, Yönetmelik’te öngörülen şartları sağlaması halinde,

      - Pay devri bildirim yükümlülüğü,

      - Bağımsız denetim yaptırma yükümlülüğü

Çok büyük ölçekli ETAHS elektronik ticaret pazar yerlerinde, çok büyük ölçekli ETHS açısından ise

      - Ödeme hizmetleri ile ilgili düzenleme yapma yükümlülüğü,

öngörülmüştür. 

Söz konusu düzenlemelerden; dahili iletişim sistemi kurulmasına ilişkin hükümler 01.07.2023 tarihinde, veri paylaşımı ve kullanımı ile elektronik lisans için öngörülen parasal eşikleri düzenleyen hükümler 01.01.2024 tarihinde yürürlüğe girecek olup, kalan hükümler 01.01.2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.